Μείωση συντάξεων, αύξηση των ορίων ηλικίας και κατάργηση παροχών απαιτούν για το 2015 οι δανειστές Της Μαίρης Λαμπαδίτ...
Μείωση συντάξεων, αύξηση των ορίων ηλικίας και κατάργηση παροχών απαιτούν για το 2015 οι δανειστές
Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Δεσμεύσεις έναντι της τρόικας ότι θα υλοποιήσει παραμετρικές αλλαγές στο Ασφαλιστικό πιέζεται να αναλάβει η κυβέρνηση προκειμένου να καλυφθούν τυχόν δημοσιονομικές αστοχίες.
Θέματα-ταμπού, όπως η μείωση των συντάξεων, η κατάργηση παροχών και τα όρια ηλικίας, βγαίνουν και πάλι από το συρτάρι, καθώς η τρόικα αξιώνει κατάργηση αδικαιολόγητων εξαιρέσεων και απεμπλοκή των Ταμείων από την κρατική χρηματοδότηση με την ισχυροποίηση της ανταποδοτικότητας εισφορών - παροχών. Οι εκπρόσωποι των δανειστών διαμήνυσαν ότι διαπιστώνονται αποκλείσεις στην εφαρμογή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης (ν.3863/2010), προκαλώντας την αντίδραση της ελληνικής πλευράς. Κυβερνητικά στελέχη επισήμαναν ότι η Ελλάδα είχε λάβει εύσημα από την Κομισιόν και το Eurogroup το 2010 για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ότι δεν είναι δυνατόν να αλλάξει ένας νόμος που δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί και δεν έχουν μετρηθεί τα αποτελέσματά του. Το ΠΑΣΟΚ έχει ήδη αποκλείσει οποιαδήποτε συζήτηση για αλλαγές στις συντάξεις, στα όρια ηλικίας, στις ομαδικές απολύσεις, στην επαναφορά του lock out (ανταπεργία) και τις προϋποθέσεις κήρυξης απεργίας.
Ανάμεσα στις νέες παρεμβάσεις που έχουν τεθεί στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης είναι οι εξής:
■ Σταδιακή αύξηση των μεταβατικών ορίων συνταξιοδότησης ώστε να κλείσει νωρίτερα η πόρτα εξόδου στη σύνταξη πριν από την ηλικία των 62 ετών. Ζητούν δηλαδή να επιβληθεί hair cut στο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου οι ασφαλισμένοι δικαιούνται να κάνουν χρήση των μεταβατικών διατάξεων του ασφαλιστικού νόμου 3863/2010, καθώς το ΔΝΤ επιμένει ότι αυτό είναι μεγάλο. Η παρέμβαση θα οδηγήσει σε ανατροπή του οικογενειακού προγραμματισμού για 150.000 ασφαλισμένους (μητέρες ανηλίκων, σύνταξη με 35ετία, βαρέα και ανθυγιεινά) καθώς και σε ακύρωση θεμελιωμένων δικαιωμάτων.
■ Περαιτέρω μείωση των συντελεστών υπολογισμού των συντάξεων για όσους θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2015 και μετά. Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση προβλέπει να ισχύσει για πολλά χρόνια μεικτό σύστημα υπολογισμού με άξονα τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ. Δηλαδή, ο χρόνος ασφάλισης έως 31/12/2010 να υπολογίζεται με το παλιό σύστημα και ο χρόνος ασφάλισης που συμπληρώθηκε από 1/1/2011 και μετά με το νέο. Την πρώτη πενταετία 2015-2020 οι μειώσεις θα είναι μικρές, δηλαδή της τάξης του 2%. Ωστόσο, μετά το 2030, όταν το νέο σύστημα θα έχει ωριμάσει, οι μειώσεις κατά μέσο όρο θα ανέρχονται στο 7,5%, ενώ σε ορισμένες κατηγορίες θα ξεπερνούν ακόμα και το 25%.
Η τρόικα αξιώνει μεγαλύτερες μειώσεις στις συντάξεις από την πρώτη πενταετία εφαρμογής του νόμου, βάζοντας στο στόχαστρο τη νέα γενιά των συνταξιούχων.
Το σκεπτικό της επίσπευσης που θα κουμπώσει με τα αποτελέσματα των αναλογιστικών μελετών για τα Ταμεία είναι ότι στη διάρκεια της επόμενης πενταετίας το ασφαλιστικό σύστημα θα αντιμετωπίσει οξύτερα προβλήματα, ενώ μετά το 2020 τα οικονομικά μεγέθη θα βελτιώνονται.
■ Ενταξη του ΕΚΑΣ, το οποίο δεν θεωρείται ανταποδοτική ασφαλιστική παροχή, στον μηχανισμό ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Η τρόικα πιστεύει ότι οι συνταξιούχοι των κατωτάτων ορίων - δικαιούχοι του ΕΚΑΣ εισπράττουν συνολικά υψηλές αποδοχές (περίπου 700 ευρώ) και δημιουργούν στρεβλώσεις στο σύστημα.
■ Αύξηση του ελάχιστου ορίου ασφάλισης που απαιτείται για συνταξιοδότηση στα 20 χρόνια από 15 που ισχύει σήμερα (6.000 ένσημα αντί για 4.500).
Η απειλή για επώδυνες αλλαγές αναμένεται να προκαλέσει νέο κύμα μαζικής φυγής και να ανατρέψει τις εκτιμήσεις των Ταμείων που υπολόγιζαν ότι φέτος οι αιτήσεις για συνταξιοδότηση θα κυμανθούν στα περσινά επίπεδα. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα υπολογίζεται ότι στο τέλος του 2014 θα έχουν υποβάλει αίτηση για συνταξιοδότηση περίπου 20.000 δημόσιοι υπάλληλοι έναντι 17.800 πέρυσι. Το αποκορύφωμα της μαζικής φυγής από το Δημόσιο σημειώθηκε το 2010 όταν αποχώρησαν 40.000 υπάλληλοι για να διασωθούν από τον ασφαλιστικό νόμο. Την ίδια χρονιά συνταξιοδοτήθηκαν από το ΙΚΑ 167.665 εργαζόμενοι έναντι 131.269 που είχαν αποχωρήσει το 2009. Το 2011 οι συνταξιοδοτήσεις στον ιδιωτικό τομέα ανήλθαν σε 146.641, το 2012 σε 147.058 και το 2013 σε 109.621. Φέτος, ως τις 31 Οκτωβρίου 2014, είχαν υποβληθεί στο ΙΚΑ 80.202 αιτήσεις.
Η επικουρική σύνταξη
Ωστόσο, το 2015 είναι έτος ήδη επιβαρυμένο από την εφαρμογή επώδυνων ρυθμίσεων που θα οδηγήσουν σε μείωση των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ. Υπό την απειλή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, η επικουρική σύνταξη θα υπολογίζεται βάσει των εισφορών, των ετών ασφάλισης και του αριθμού των συνταξιούχων. Δηλαδή όσο επιδεινώνεται η σχέση συνταξιούχων - ασφαλισμένων τόσο θα μειώνεται η σύνταξη.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο ΕΤΕΑ (έλλειμμα εννεάμηνου 305 εκατ. ευρώ) που έλαβε έξτρα επιχορήγηση 50 εκατ. ευρώ για να μην προχωρήσει σε μειώσεις εντός του 2014, θα αναγκαστεί να αποφασίσει περικοπή των επικουρικών συντάξεων έως και 10% το δεύτερο εξάμηνο του 2015.
Ενσωμάτωση στο ΙΚΑ
Με βάση το σχέδιο των ενοποιήσεων, από την 1/7/2015 όλα τα απομείναντα επικουρικά ταμεία θα ενσωματωθούν σε ΙΚΑ και ΕΤΕΑ υπό τον όρο ότι δεν έχουν μετατραπεί σε ΝΠΙΔ. Σύμφωνα με το δεύτερο μέρος του σχεδίου, στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλα τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχών, μεταφέροντας και την περιουσία τους. Το υπουργείο Εργασίας έχει διευκρινίσει ότι θα διατηρηθεί η οικονομική αυτοτέλεια των Ταμείων. Αυτή η δέσμευση στην πράξη, ωστόσο, δεν θα τηρηθεί, αφού είναι γνωστό ότι το ΙΚΑ την τελευταία δεκαετία πληρώνει τις συντάξεις με εσωτερικό δανεισμό. Πριν από λίγες μέρες, μάλιστα, δανείστηκε 50 εκατ. ευρώ από τα αποθεματικά του συγχωνευθέντος στο ίδρυμα Οργανισμού Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου για να καταβάλει τις συντάξεις του Δεκεμβρίου. Είναι εύλογο ότι αν ενσωματωθεί και η προίκα των Ταμείων εφάπαξ, που φθάνει τα 3 δισ. ευρώ, το νέο υπερταμείο θα αντεπεξέρχεται πιο άνετα στις υποχρεώσεις του χωρίς να επιβαρύνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη.
Δεσμεύσεις έναντι της τρόικας ότι θα υλοποιήσει παραμετρικές αλλαγές στο Ασφαλιστικό πιέζεται να αναλάβει η κυβέρνηση προκειμένου να καλυφθούν τυχόν δημοσιονομικές αστοχίες.
Θέματα-ταμπού, όπως η μείωση των συντάξεων, η κατάργηση παροχών και τα όρια ηλικίας, βγαίνουν και πάλι από το συρτάρι, καθώς η τρόικα αξιώνει κατάργηση αδικαιολόγητων εξαιρέσεων και απεμπλοκή των Ταμείων από την κρατική χρηματοδότηση με την ισχυροποίηση της ανταποδοτικότητας εισφορών - παροχών. Οι εκπρόσωποι των δανειστών διαμήνυσαν ότι διαπιστώνονται αποκλείσεις στην εφαρμογή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης (ν.3863/2010), προκαλώντας την αντίδραση της ελληνικής πλευράς. Κυβερνητικά στελέχη επισήμαναν ότι η Ελλάδα είχε λάβει εύσημα από την Κομισιόν και το Eurogroup το 2010 για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ότι δεν είναι δυνατόν να αλλάξει ένας νόμος που δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί και δεν έχουν μετρηθεί τα αποτελέσματά του. Το ΠΑΣΟΚ έχει ήδη αποκλείσει οποιαδήποτε συζήτηση για αλλαγές στις συντάξεις, στα όρια ηλικίας, στις ομαδικές απολύσεις, στην επαναφορά του lock out (ανταπεργία) και τις προϋποθέσεις κήρυξης απεργίας.
Ανάμεσα στις νέες παρεμβάσεις που έχουν τεθεί στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης είναι οι εξής:
■ Σταδιακή αύξηση των μεταβατικών ορίων συνταξιοδότησης ώστε να κλείσει νωρίτερα η πόρτα εξόδου στη σύνταξη πριν από την ηλικία των 62 ετών. Ζητούν δηλαδή να επιβληθεί hair cut στο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου οι ασφαλισμένοι δικαιούνται να κάνουν χρήση των μεταβατικών διατάξεων του ασφαλιστικού νόμου 3863/2010, καθώς το ΔΝΤ επιμένει ότι αυτό είναι μεγάλο. Η παρέμβαση θα οδηγήσει σε ανατροπή του οικογενειακού προγραμματισμού για 150.000 ασφαλισμένους (μητέρες ανηλίκων, σύνταξη με 35ετία, βαρέα και ανθυγιεινά) καθώς και σε ακύρωση θεμελιωμένων δικαιωμάτων.
■ Περαιτέρω μείωση των συντελεστών υπολογισμού των συντάξεων για όσους θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2015 και μετά. Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση προβλέπει να ισχύσει για πολλά χρόνια μεικτό σύστημα υπολογισμού με άξονα τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ. Δηλαδή, ο χρόνος ασφάλισης έως 31/12/2010 να υπολογίζεται με το παλιό σύστημα και ο χρόνος ασφάλισης που συμπληρώθηκε από 1/1/2011 και μετά με το νέο. Την πρώτη πενταετία 2015-2020 οι μειώσεις θα είναι μικρές, δηλαδή της τάξης του 2%. Ωστόσο, μετά το 2030, όταν το νέο σύστημα θα έχει ωριμάσει, οι μειώσεις κατά μέσο όρο θα ανέρχονται στο 7,5%, ενώ σε ορισμένες κατηγορίες θα ξεπερνούν ακόμα και το 25%.
Η τρόικα αξιώνει μεγαλύτερες μειώσεις στις συντάξεις από την πρώτη πενταετία εφαρμογής του νόμου, βάζοντας στο στόχαστρο τη νέα γενιά των συνταξιούχων.
Το σκεπτικό της επίσπευσης που θα κουμπώσει με τα αποτελέσματα των αναλογιστικών μελετών για τα Ταμεία είναι ότι στη διάρκεια της επόμενης πενταετίας το ασφαλιστικό σύστημα θα αντιμετωπίσει οξύτερα προβλήματα, ενώ μετά το 2020 τα οικονομικά μεγέθη θα βελτιώνονται.
■ Ενταξη του ΕΚΑΣ, το οποίο δεν θεωρείται ανταποδοτική ασφαλιστική παροχή, στον μηχανισμό ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Η τρόικα πιστεύει ότι οι συνταξιούχοι των κατωτάτων ορίων - δικαιούχοι του ΕΚΑΣ εισπράττουν συνολικά υψηλές αποδοχές (περίπου 700 ευρώ) και δημιουργούν στρεβλώσεις στο σύστημα.
■ Αύξηση του ελάχιστου ορίου ασφάλισης που απαιτείται για συνταξιοδότηση στα 20 χρόνια από 15 που ισχύει σήμερα (6.000 ένσημα αντί για 4.500).
Η απειλή για επώδυνες αλλαγές αναμένεται να προκαλέσει νέο κύμα μαζικής φυγής και να ανατρέψει τις εκτιμήσεις των Ταμείων που υπολόγιζαν ότι φέτος οι αιτήσεις για συνταξιοδότηση θα κυμανθούν στα περσινά επίπεδα. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα υπολογίζεται ότι στο τέλος του 2014 θα έχουν υποβάλει αίτηση για συνταξιοδότηση περίπου 20.000 δημόσιοι υπάλληλοι έναντι 17.800 πέρυσι. Το αποκορύφωμα της μαζικής φυγής από το Δημόσιο σημειώθηκε το 2010 όταν αποχώρησαν 40.000 υπάλληλοι για να διασωθούν από τον ασφαλιστικό νόμο. Την ίδια χρονιά συνταξιοδοτήθηκαν από το ΙΚΑ 167.665 εργαζόμενοι έναντι 131.269 που είχαν αποχωρήσει το 2009. Το 2011 οι συνταξιοδοτήσεις στον ιδιωτικό τομέα ανήλθαν σε 146.641, το 2012 σε 147.058 και το 2013 σε 109.621. Φέτος, ως τις 31 Οκτωβρίου 2014, είχαν υποβληθεί στο ΙΚΑ 80.202 αιτήσεις.
Η επικουρική σύνταξη
Ωστόσο, το 2015 είναι έτος ήδη επιβαρυμένο από την εφαρμογή επώδυνων ρυθμίσεων που θα οδηγήσουν σε μείωση των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ. Υπό την απειλή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, η επικουρική σύνταξη θα υπολογίζεται βάσει των εισφορών, των ετών ασφάλισης και του αριθμού των συνταξιούχων. Δηλαδή όσο επιδεινώνεται η σχέση συνταξιούχων - ασφαλισμένων τόσο θα μειώνεται η σύνταξη.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο ΕΤΕΑ (έλλειμμα εννεάμηνου 305 εκατ. ευρώ) που έλαβε έξτρα επιχορήγηση 50 εκατ. ευρώ για να μην προχωρήσει σε μειώσεις εντός του 2014, θα αναγκαστεί να αποφασίσει περικοπή των επικουρικών συντάξεων έως και 10% το δεύτερο εξάμηνο του 2015.
Ενσωμάτωση στο ΙΚΑ
Με βάση το σχέδιο των ενοποιήσεων, από την 1/7/2015 όλα τα απομείναντα επικουρικά ταμεία θα ενσωματωθούν σε ΙΚΑ και ΕΤΕΑ υπό τον όρο ότι δεν έχουν μετατραπεί σε ΝΠΙΔ. Σύμφωνα με το δεύτερο μέρος του σχεδίου, στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλα τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχών, μεταφέροντας και την περιουσία τους. Το υπουργείο Εργασίας έχει διευκρινίσει ότι θα διατηρηθεί η οικονομική αυτοτέλεια των Ταμείων. Αυτή η δέσμευση στην πράξη, ωστόσο, δεν θα τηρηθεί, αφού είναι γνωστό ότι το ΙΚΑ την τελευταία δεκαετία πληρώνει τις συντάξεις με εσωτερικό δανεισμό. Πριν από λίγες μέρες, μάλιστα, δανείστηκε 50 εκατ. ευρώ από τα αποθεματικά του συγχωνευθέντος στο ίδρυμα Οργανισμού Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου για να καταβάλει τις συντάξεις του Δεκεμβρίου. Είναι εύλογο ότι αν ενσωματωθεί και η προίκα των Ταμείων εφάπαξ, που φθάνει τα 3 δισ. ευρώ, το νέο υπερταμείο θα αντεπεξέρχεται πιο άνετα στις υποχρεώσεις του χωρίς να επιβαρύνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη.
