Στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Πίροτ
κείτονται 358 Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες της 3ης Μεραρχίας Πατρών
που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις της ΑΝΤΑΝΤ στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η 3η Μεραρχία πεζικού των Πατρών στης 28
Οκτωβρίου 1918 προελαύνει και απελευθερώνει την πόλη Πίτροτ από τους
Βουλγάρους υπό την διοίκηση του Συνταγματάρχη Νικολάου Τρικούπη.
Οι στρατιώτες μετά την είσοδο τους στην
πόλη κατευθύνθηκαν στους πρόποδες του όρους Στάρα Πλάνινα καταδιώκοντας
τους Γερμανούς, και ταυτοχρόνως ετοιμάζονταν για να υπερασπίσουν την
πόλη από τυχόν επίθεση των Βουλγάρων.
Κατά τον ερευνητή δημοσιογράφο Νίκολα
Τσίριτς, πολλοί στρατιώτες ήταν βαριά τραυματίες όταν έφτασαν στο Πίροτ,
αλλά και πολλοί προσβλήθηκαν κατά την παραμονή τους από την « ισπανική
γρίπη» που θέριζε την περιοχή και μαζί με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης
τους δεν άντεξαν και πέθαναν στο Πίροτ.
358, Αξιωματικοί και στρατιώτες δεν
μπόρεσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, αλλά ενταφιάστηκαν σε διάφορα
νεκροταφεία της ευρύτερης περιοχής του Πίροτ.
Όλα τα οστά των Ελλήνων περισυνέλλεξε το
1923 η Κατερίνα Λεβαντή από τα Καλά Νερά του Βόλου, η οποία έφτασε εδώ
το 1920, ως νύφη αφού κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε
παντρευτεί τον μεγαλέμπορο από το Πίροτ, Πέταρ Στάνκοβιτς στην Ελλάδα.
Όπως η ίδια αναφέρει το 1973 λίγο πριν
πεθάνει, ότι μόλις έμαθε ότι τα παλικάρια από την Ελλάδα ήταν θαμμένα σε
διάφορα νεκροταφεία της περιοχής, δεν μπορούσε να ησυχάσει και με την
βοήθεια των κατοίκων βρήκαν όλα τα οστά τους, τα μάζεψε και τα έθαψε στο
νεκροταφείο που είναι σήμερα και το οποίο παραχωρήθηκε από τον Δήμο του
Πίροτ.
Το Ελληνικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο
επισημοποιήθηκε και το 1924 και την ίδια χρονιά ο δήμος του Πίροτ, σε
ένδειξη ευγνωμοσύνης για την απελευθέρωση και την προστασία της πόλης
από τους Έλληνες, παραχώρησε το νεκροταφείο στην Ελλάδα, και κήρυξε το
χώρο ελληνικό έδαφος.
Το 1932, ο διάσημος γλύπτης Αντώνιος Σώχος
φιλοτέχνησε στο μέσον του νεκροταφείου ένα μνημείο μεγάλων διαστάσεων,
από λευκό μάρμαρο.
Το καθεστώς του Τίτου, το 1945, δεν
ανεγνώρισε την παραχώρηση στην Ελλάδα. Την συντήρηση όμως του
Νεκροταφείου είχε αναλάβει η Αικατερίνη Λεβαντή ή η «κυρά Κατίνα» όπως
την αποκαλούσαν στο Πίροτ, μέχρι που πέθανε το 1973. Έκτοτε την
συντήρηση ανέλαβε ο Γεώργιος Σουλβαντής έμπορος από την Αθήνα ο οποίος
παντρεύτηκε το 1933 στο Πίροτ όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα.
Το 2004 ο Δήμαρχος Βλάνταν Βάσιτς επικύρωσε
την απόφαση του 1924 και έτσι οριστικά το στρατιωτικό νεκροταφείο έγινε
ελληνικό έδαφος και την συντήρηση ανέλαβε η Ελληνική Πρεσβεία και το
Στρατιωτικό γραφείο στο Βελιγράδι.
Έτσι και φέτος έγινε η ετήσια επιμνημόσυνη
Δέηση Χοροστατούντος του Επισκόπου Κοσσόβου και τοποτηρητή Νις Θεοδοσίου
βοηθούμενος και από τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Ερμόλαο Μασσαρά, τον
Αρχιμανδρίτη Γερβάσιο , τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Βασίλη Δημητρόπουλο και
το ιερέα μεταφραστή Dejian Jovanovits.
Παρευρέθησαν και κατέθεσαν στεφάνια ο
Έλληνας Πρέσβης Κωνσταντίνος Οικονομίδης, ο δήμαρχος Βλάνταν Βάσιτς, ο
Έλληνας Ταξίαρχος Κυριάκος Κοντογιάννης μαζί με τον Συνταγματάρχη
Αντώνιο Κωστάκη και από τους στρατιωτικούς ακολούθους της Γερμανίας, της
Γαλλίας, της Τσεχίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας, της Μεγάλης
Βρετανίας, του Βελγίου και της Σερβίας.
Τιμές απέδωσε άγημα του Σερβικού Στρατού.
Επίσης στεφάνια κατέθεσαν ο Γιάννης
Παπαστοίτσης μαζί με τον Γεώργιο Πιστόπουλο εκπροσωπώντας τον Δήμο
Πέλλας και τον Ελληνογερμανικό Σύλλογο Φιλίας Γιαννιτσών, ο Βασίλειος
Σταματόπουλος του Ελληνικού – Κυπριακού -Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας από
την Βουδαπέστη , ο Σύλλογος Ελληνοσερβικής Φιλίας Πατρών, ο
΄Ελληνο-Σερβικός Σύλλογος «Ομόνοια», ο ΄Ελληνο-Σερβικός Σύλλογος Φιλίας
«Ε. Βενιζέλος» το Ελληνικό Συμβούλιο Μειονότητας Σερβίας και άλλοι
ομογενειακοί Σύλλογοι αλλά και απλοί κάτοικοι του ΠΙΡΟΤ.
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ Η ΜΝΗΜΗ
Βουδαπέστη 25 Σεπτεμβρίου 2015
Βασίλειος Σταματόπουλος
Πρόεδρος
Ελληνικού Κυπριακού Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας
Βασίλειος Σταματόπουλος
Πρόεδρος
Ελληνικού Κυπριακού Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας
